चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङ र रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनबीच यस हप्ता बेइजिङमा भएको सैन्य परेडमा अप्रत्याशित रूपमा ‘अंग प्रत्यारोपणको सहायताले अमर बन्न सकिन्छ कि सकिँदैन’ भन्ने विषयमा छलफल भएको छ।
पुटिनका तर्फबाट मन्डारिनमा बोल्दै एक अनुवादकले सीलाई कसरी मानव अंगहरू बारम्बार प्रत्यारोपण गरेर उमेरको बाबजुद “साना हुँदै जान सकिन्छ” र बुढेसकाललाई “अनिश्चितकालका लागि रोक्न सकिन्छ” भनेर बताए।
उनले थपे, “यस शताब्दीमा १५० वर्षसम्म बाँच्न सम्भव हुने अनुमान गरिएको छ।”
उनीहरूको हाँसोले यो ठट्टाको विषय थियो भन्ने देखाउँछ, तर के उनीहरूले केही महत्त्वपूर्ण कुरा गरेका थिए त?
अंग प्रत्यारोपणले निश्चित रूपमा जीवन बचाउँछ – बेलायतमा, एनएचएस ब्लड एन्ड ट्रान्सप्लान्टका अनुसार पछिल्लो ३० वर्षमा १,००,००० भन्दा बढी मानिसको जीवन बचेको छ।
र चिकित्सा र प्रविधिमा निरन्तर भइरहेका प्रगतिहरूले प्रत्यारोपित अंगहरू मानिसको शरीरमा लामो समयसम्म टिक्न मद्दत गरिरहेका छन्।
केही बिरामीहरूले ५० वर्षभन्दा बढी समयदेखि काम गरिरहेको मृगौला प्रत्यारोपण गरेका छन्।
अंगको आयु दाता र प्राप्तकर्ताको स्वास्थ्य कस्तो छ भन्नेमा निर्भर गर्छ – साथै उनीहरूले यसको कसरी हेरचाह गर्छन्।
उदाहरणका लागि, यदि तपाईंले जीवित दाताबाट नयाँ मृगौला पाउनुभयो भने, तपाईंले यसलाई २० देखि २५ वर्षसम्म टिक्ने अपेक्षा गर्न सक्नुहुन्छ।
यदि तपाईंले मृत दाताबाट पाउनुभयो भने, त्यो १५ देखि २० वर्षमा झर्छ।
अंगको प्रकारले पनि फरक पार्छ।
अनुसन्धानका अनुसार कलेजो २० वर्ष, मुटु १५ वर्ष र फोक्सो लगभग १० वर्ष टिक्न सक्छ।
अनन्त जीवनको लागि टिकट?
पुटिन र सीले धेरै अंगहरू र सायद बारम्बार प्रत्यारोपण गर्ने कुरा गरिरहेका हुन सक्छन्।
तर शल्यक्रिया एउटा ठूलो काम हो, जसमा महत्त्वपूर्ण जोखिमहरू हुन्छन्। प्रत्येक पटक तपाईंले शल्यक्रिया गराउँदा जोखिम मोल्नुहुन्छ।
हाल, नयाँ अंग पाउने मानिसहरूले जीवनभर शक्तिशाली एन्टी-रजेक्शन औषधिहरू (इम्युनोसप्रेसेन्ट) लिनुपर्छ। यिनका उच्च रक्तचाप जस्ता साइड इफेक्टहरू हुन सक्छन् र संक्रमणको जोखिम बढाउँछन्।
रजेक्शन – जब तपाईंको प्रतिरक्षा प्रणालीले प्रत्यारोपित अंगलाई फरक व्यक्तिबाट आएको भनी आक्रमण गर्न थाल्छ – औषधि लिइरहेको भए पनि कहिलेकाहीँ हुन सक्छ।
अनुकूलित अंगहरू
वैज्ञानिकहरूले आनुवंशिक रूपमा परिवर्तन गरिएका सुँगुरहरूलाई दाताको रूपमा प्रयोग गरेर रजेक्शन-रहित अंगहरू बनाउन काम गरिरहेका छन्।
उनीहरूले क्रिस्पर नामक जीन सम्पादन उपकरण प्रयोग गरी सुँगुरका केही जीन हटाउँछन् र अंगलाई अझ मिल्दो बनाउन निश्चित मानव जीनहरू थप्छन्।
यसका लागि विशेष सुँगुरहरू पाल्नु आदर्श हो, विज्ञहरू भन्छन्, किनकि तिनीहरूका अंगहरू मानिसका लागि लगभग सही आकारका हुन्छन्।
विज्ञान अझै पनि अत्यन्त प्रयोगात्मक छ, तर मुटु र मृगौलाको शल्यक्रिया भइसकेका छन्।
प्रक्रियाहरू गर्न सहमत भएका दुई व्यक्ति प्रत्यारोपण औषधिको यस नयाँ क्षेत्रका अग्रगामी थिए।
दुवैको मृत्यु भइसकेको छ तर उनीहरूले जेनोट्रान्सप्लान्टेसन – एक प्रजातिबाट अर्को प्रजातिमा जीवित कोष, तन्तु वा अंगहरूको प्रत्यारोपण – लाई अगाडि बढाउन मद्दत गरे।
अन्वेषण भइरहेको अर्को मार्ग भनेको हाम्रै मानव कोषहरू प्रयोग गरेर बिल्कुल नयाँ अंगहरू बढाउनु हो।
स्टेम सेलहरूमा शरीरमा पाइने कुनै पनि प्रकारको कोष वा तन्तुमा विकसित हुने क्षमता हुन्छ।
कुनै पनि अनुसन्धान समूहले अहिलेसम्म पूर्ण रूपमा कार्यात्मक, प्रत्यारोपणयोग्य मानव अंगहरू बनाउन सकेको छैन, तर वैज्ञानिकहरू नजिक पुग्दै छन्।
डिसेम्बर २०२० मा, बेलायतका अनुसन्धानकर्ता यूसीएल र फ्रान्सिस क्रिक इन्स्टिच्युटले मानव स्टेम सेलहरू र बायोइन्जिनियर गरिएको स्काफोल्ड प्रयोग गरेर मानव थाइमस – प्रतिरक्षा प्रणालीमा एक आवश्यक अंग – पुनर्निर्माण गरे।
परीक्षणको रूपमा मुसामा प्रत्यारोपण गर्दा, यो काम गरेको देखियो।
र लन्डनको ग्रेट ओर्मोन्ड स्ट्रिट अस्पतालका वैज्ञानिकहरू भन्छन् कि उनीहरूले बिरामीको तन्तुबाट स्टेम सेलहरू प्रयोग गरेर मानव आन्द्राको ग्राफ्ट बढाएका छन् जुन एक दिन आन्द्राको विफलता भएका बच्चाहरूका लागि व्यक्तिगत प्रत्यारोपणमा परिणत हुन सक्छ।
तर यी प्रगतिहरू रोगको उपचारका लागि हुन्, मानिसहरूलाई १५० वर्षसम्म जीवित राख्नका लागि होइन।
