हामी नेपाल, GenZ आन्दोलनको एक हिस्सा, यस हप्ता सरकार ढाल्नमा मात्र नभई नेपालको राजनीतिक प्रणालीलाई नयाँ, अज्ञात दिशामा धकेल्नमा पनि सफल भएको छ।
यो नेपालमा व्याप्त भ्रष्टाचार, कुशासन र जवाफदेहिताको अभावबाट दिक्क भएका विभिन्न युवा समूहहरूको एक जैविक एकीकरण थियो। हामी नेपाल र यसका GenZ सहकर्मीहरू अब अन्तरिम सरकार गठनका लागि सेवासँगको वार्तामा संलग्न छन्।
हामी नेपाल एक गैर-नाफामूलक संस्था हो जसको मूल मर्म ‘जनताका लागि, जनताद्वारा’ भन्ने छ। यसको मुख्य उद्देश्य आवश्यकतामा परेका व्यक्तिहरू र समुदायहरूलाई सहयोग पुर्याउनु हो, विशेष गरी आपतकालिन र संकटको समयमा, जहाँ दाताहरूलाई सीधा प्राप्तकर्ताहरूसँग जोड्न र सहायतालाई कुशलतापूर्वक र पारदर्शी रूपमा पुर्याउनमा जोड दिइन्छ।
२०१५ को भूकम्पपछि यसको स्थापना भए पनि, कोभिड-१९ महामारीको बेला २०२० मा यसले औपचारिक दर्ता र मान्यता प्राप्त गर्यो। हामी नेपालको नेतृत्व ३६ वर्षीय नागरिक अभियन्ता सुदन गुरुङले गरेका छन् भने प्रख्यात नेत्र रोग विशेषज्ञ डा. सन्दुक रुइत यसका सल्लाहकार छन्। गुरुङले २०१५ को भूकम्पमा आफ्नो छोरा गुमाएपछि यो संस्था सुरु गरेका थिए र अहिले यसका लाखौं सदस्यहरू छन्, जुन प्रति घण्टा बढिरहेका छन्।
यस हप्ताका घटनाहरूमा, यसले प्रदर्शनहरूलाई मार्गदर्शन गर्नमा केन्द्रीय भूमिका खेल्यो, आफ्नो इन्स्टाग्राम र डिस्कर्ड प्लेटफर्महरू प्रयोग गरी विरोध जानकारी र दिशानिर्देशहरू फैलायो। अन्य GenZ समूहहरूले आफ्नै व्हाट्सएप समूहहरू र अन्य फोरमहरू प्रयोग गरे।
२० जना स्वयंसेवकहरू मध्ये एक, रोनेश प्रधानले नेपाली टाइम्ससँग सेप्टेम्बर ८ को बिहान GenZ र्यालीको क्रममा, हिंसा बढ्नुअघि कुरा गरे।
“युवाहरूको आवाज महत्त्वपूर्ण छ। हामी उही पुराना मानिसहरूद्वारा शासित भइरहन सक्दैनौं,” प्रधानले भने। “हाम्रो पुस्ता भविष्य हो र यदि सरकारमा पुराना नेताहरू छन् भने, उनीहरू सक्षम र जवाफदेही हुनुपर्छ। हामी यस देशलाई अगाडि बढाउन तयार छौं।”
हामी नेपालको प्रारम्भिक देखिने अभियानहरूमा २०२२ मा वीर अस्पतालको कोभिड इकाईलाई ४०० भन्दा बढी कम्बल दान गर्ने, महामारीको समयमा प्लाज्मा र अक्सिजन बैंक स्थापना गर्ने, र ग्रामीण जिल्लाका बच्चाहरूलाई स्कुल ज्याकेट वितरण गर्ने आदि पर्छन्।
हालसालै, यसले २०२३ को जाजरकोट भूकम्पको प्रतिक्रियामा राहत कार्य चलायो, जसबाट १३,००० भन्दा बढी परिवारलाई आश्रय, खाना र चिकित्सा सहायता पुर्यायो।
यो संस्था दुई महिना लामो ‘सेभ घोपा’ अभियानसँग पनि सम्बन्धित थियो, जसले धरानको बीपीकेआईएचएस (बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान) को प्रभावकारी र सुचारु प्रशासनको माग गरेको थियो।
यस वर्ष कागबेनी र सिन्धुपाल्चोक बाढीको बेला पनि संस्थाले उद्धार र राहत कार्यमा सक्रिय भूमिका खेल्यो। यसले २०२३ को टर्की भूकम्पपछि त्यहाँ पनि सहायता पठायो। गत वर्ष काभ्रे बाढीपछि, हामी नेपालले सौर्य बत्तीहरू दान गर्यो।
हामी नेपालका लागि कोष सार्वजनिक चन्दाबाट आउँछ, जसमा प्राप्त १००% कोष सहायता वितरणका लागि प्रयोग गर्ने नीति छ।
स्वयंसेवकहरूले प्रशासनिक खर्चहरू आफैंले वहन गर्छन्, र समूहले विस्तृत खर्च विवरणहरू प्रकाशित गर्छ, नियमित रूपमा आफ्नो सामाजिक सञ्जाल र वेबसाइटमार्फत अद्यावधिक र पारदर्शिता रिपोर्टहरू साझा गर्छ, जुन गत वर्ष भक्तपुरमा भएको यसको वार्षिक साधारण सभामा सुरु गरिएको थियो।
यस वर्षको सुरुमा भारतको किट विश्वविद्यालयमा नेपाली विद्यार्थी प्रकृति लम्सालको मृत्युपछि, हामी नेपालले आफ्नो इन्स्टाग्राम खाता प्रयोग गरी न्यायको लागि वकालत गर्यो, नेपाली विद्यार्थीहरूको सुरक्षाबारे चिन्ता व्यक्त गर्यो।
यसको वकालत प्लेटफर्म उद्धार र राहतबाट सुरु भयो, र हामी नेपालले नेपालको मानवीय परिदृश्यमा कुशल अभियान र पारदर्शिताका लागि एक ट्र्याक रेकर्ड विकास गर्न सफल भयो।
तर यसको कामले समूहलाई नेपाली समाजमा गहिरो समस्या रहेको महसुस गरायो। यसको #youthsagainstcorruption अभियानले सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूमा द्रुत गतिमा गति लियो, र त्यसले सेप्टेम्बर ८ को र्याली निम्त्यायो।
टिकटकमा अन्तर्राष्ट्रिय #Nepobaby ट्रेन्डले र्यालीलाई अझ बढावा दियो, र युवा नेपालीहरूले यसलाई शक्तिशाली राजनीतिज्ञहरूका सन्तान र राजनीतिक रूपमा जोडिएका प्रभावकारीहरूको भड्किलो जीवनशैलीको पर्दाफास गर्न प्रयोग गरे जबकि नागरिकहरू बेरोजगारी, भ्रष्टाचार र खराब सेवा वितरणसँग संघर्ष गरिरहेका थिए।
प्रधानमन्त्री केपी ओलीको नेतृत्वमा रहेको एमाले-कांग्रेस गठबन्धनले कर राजस्व, साइबर सुरक्षा र सामग्री मध्यस्थताको अभावको कारण देखाउँदै प्रमुख सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूमा व्यापक प्रतिबन्धको घोषणा गर्दा सार्वजनिक आक्रोश चरम बिन्दुमा पुग्यो।
तथापि, नेटिजनहरू, नागरिक समाज र मिडियाले यसलाई सरकारको अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामा अंकुश लगाउने, नागरिकहरूको निगरानी बढाउने र नेपालको खुला समाजलाई संकुचित गर्ने पछिल्लो अधिनायकवादी प्रयासको रूपमा देखे।
सुस्मिता खड्का, २२, ले र्यालीमा हामीलाई भनिन्: “राजनीति जताततै छ। Gen Z सँग सबैभन्दा धेरै प्लेटफर्महरू छन्, र हामी क्रान्ति चाहन्छौं।”
सेप्टेम्बर ८ अघि, GenZ आन्दोलनले जानकारी फैलायो र स्वयंसेवकहरूले सहयोग, चिकित्सा सहायता र अन्य सहयोगका लागि सजिलै उपलब्ध भएको सुनिश्चित गरी सहभागीहरूलाई आश्वस्त गर्यो। यसले विद्यार्थीहरूलाई सहयोग चाहिएमा मद्दत प्राप्त गर्न सकून् भनेर एक विरोध समर्थन हेल्पलाइन स्थापना गर्यो।
विरोध प्रदर्शन तीव्र हुँदै जाँदा, संसद बाहिर कम्तीमा २० जनाको मृत्यु भयो, र प्रधानमन्त्री केपी ओलीलाई राजीनामा दिन बाध्य पार्यो, हामी नेपालले मध्यस्थको भूमिकामा परिवर्तन गर्यो, अधिकारीहरूसँग वार्तामा संलग्न भयो र भविष्यको नेतृत्वबारे GenZ को विचार माग्यो।
टिकटकर निमेश श्रेष्ठ जस्ता प्रभावकारीहरूले सार्वजनिक रूपमा समूहलाई समर्थन गरे, नेपाल सेनासँग चलिरहेको वार्तामा अन्य GenZ प्रतिनिधिहरूसँगै उनीहरूको आवाजलाई अझ ठूलो बनाए।
तथापि, सेप्टेम्बर ९ मा विरोध प्रदर्शन बढ्दै जाँदा, सार्वजनिक र निजी सम्पत्तिमा व्यापक आगजनी र तोडफोड भयो, धेरै GenZ कार्यकर्ताहरूले आक्रमणकारीहरूसँगको सम्बन्ध अस्वीकार गरे, उनीहरूको आन्दोलनमा घुसपैठ भएको बताए। समूह पछि हट्यो, गुरुङले आफू विरोध प्रदर्शनको नेता नभएको बताए।
यसैबीच, अरूले हामी नेपाललाई एकल रूपमा सेना प्रमुखसँग कुरा गरेको आरोप लगाए, र उनीहरूले GenZ को सामूहिक आवाजको प्रतिनिधित्व नगरेको बताए।
धेरै GenZ समर्थकहरूले अनलाइन समूहमा पूर्व प्रधानन्यायाधीश सुशीला कार्कीलाई अन्तरिम प्रधानमन्त्रीका लागि आफ्नो उम्मेदवारको रूपमा समर्थन गरे। GenZ आन्दोलनमा सबैजना त्यो छनोटसँग सहमत छैनन्, काठमाडौं मेयर बालेन शाहको लागि पनि समर्थन छ, यद्यपि उनले कार्कीको नियुक्तिको समर्थन गरेका छन्। धरान मेयर हर्क साम्पाङले आफ्नो उम्मेदवारी अगाडि बढाउन बुधवार काठमाडौं पुगे।
हामी नेपालले बालेन शाहलाई अन्तरिम अवधिको लागि मात्र नभई आगामी पाँच वर्षका लागि देशको नेतृत्व गर्न समर्थन गरेको छ, र सन्देशलाई बढावा दिन शाहलाई समर्थन गर्ने पोस्टहरू साझा गर्न सार्वजनिकलाई आह्वान गरेको छ।
पुरानो व्यवस्था गएपछि, यसलाई भर्नका लागि प्रतिस्पर्धात्मक हित भएका धेरै कलाकारहरूसहितको शक्ति शून्यता छ। GenZ को युवा नेतृत्वको सक्रियताले राजनीतिक सुधारका लागि नयाँ ऊर्जा ल्याएको छ, तर यसको वास्तविक परीक्षा अब सुरु हुन्छ — चाहे यसले हामी नेपाल र अन्य वर्गहरूलाई नेपाल सेनासँग वार्ता गर्न एकताबद्ध गर्न सक्छ वा सक्दैन।
- अंग्रेजी संस्करण नेपालीटाइम्स डटकममा संज्ञा लम्साल र सदीक्षा तुलाधारले तयार पारेको रिपोर्टको नेपाली अनुवाद ।
